Zoeken
Al in 2008 ‘ratificeerde’ of ondertekende Vlaanderen het VN-Verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap. Op basis van dit verdrag zouden stappen gezet moeten worden naar meer inclusief onderwijs. Ondanks verschillende acties en initiatieven blijkt dat er nog grote stappen gezet moeten worden om dit te realiseren.
In het decreet van 5 mei 2023 over leersteun werd bepaald dat een onafhankelijke commissie van experten, academici, onderwijsprofessionals en ervaringsdeskundigen zou worden opgericht met de opdracht een advies te formuleren over een evolutie naar inclusief onderwijs en de rol van gewoon en buitengewoon onderwijs. Deze commissie startte haar werkzaamheden in september 2024 en leverde haar advies ‘Evolutie naar scholen voor iedereen’ op eind juni 2024. Dit advies bevat 8 krachtlijnen om te kunnen evolueren naar een inclusief onderwijssysteem. Elke krachtlijn omvat concrete acties. De krachtlijnen zijn:
1. Een inclusieve schoolcultuur en schoolorganisatie realiseren in elke school
2. Evolueren van scholen voor gewoon en buitengewoon onderwijs naar scholen voor iedereen
3. Voldoende, gepaste en nabije ondersteuning voorzien in elke school
4. Professionaliseren van alle betrokken professionals in functie van inclusief onderwijs
5. Structureel partnerschap uitbouwen tussen onderwijs en welzijn
6. Bepalen van ondersteuningsnoden door middel van een onafhankelijk en beleidsdomein overschrijdend assessment
7. Doeltreffende financiering voorzien voor alle scholen
8. Realiseren van een inclusieve en toegankelijke infrastructuur in elke school
De Commissie voorziet drie fases:
2024-2029: De voorbereidingsfase : Pioniersscholen starten de evolutie naar één inclusief onderwijssysteem. Een onderzoek brengt daarbij knelpunten in de regelgeving in kaart. De nodige beleidsveranderingen worden voorbereid.
2029-2034: De overgangsfase naar het inclusief onderwijssysteem: Op basis van de lessen en het voorbereidende werk uit de voorbereidingsfase volgen zoals aanpassingen van beleid en regelgeving en concrete acties van alle scholen en onderwijspartners om te evolueren naar scholen voor iedereen
2034-2039: De implementatiefase: Op basis van aangepaste regelgeving en aangepast beleid worden alle scholen ‘scholen voor iedereen’.
In de evolutie naar meer inclusief onderwijs zullen we aldus de Commissie geleidelijk evolueren van een onderwijssysteem met twee aparte sporen van gewoon en buitengewoon onderwijs naar een onderwijssysteem dat het strikte onderscheid tussen gewoon en buitengewoon onderwijs overstijgt en waarin de toegang tot een aanbod buitengewoon onderwijs wordt beperkt tot wie het echt nodig heeft. Scholen voor gewoon onderwijs, leersteuncentra en scholen voor buitengewoon onderwijs zullen hiertoe samenwerken.
De Vlaamse Regering engageert zich om een traject te starten om te komen tot een langetermijnvisie, een strategie en een tijdspad. Hierbij wordt 2040 als streefdoel gehanteerd: tegen 2040 moet het huidige onderwijs evolueren naar een meer inclusief onderwijssysteem.
- STAP 1: voor het zomerreces 2025 maakt de Vlaamse Regering werk van een consultatienota.
Deze consultatienota omvat de visie, concrete maatregelen, een strategie en een tijdspad om deze evolutie over een periode van 15 jaar te realiseren. De consultatie houdt rekening met diverse verslagen, het advies van de Onafhankelijke Commissie Inclusief Onderwijs, van het Rekenhof, en diverse adviesraden waaronder de Vlaamse Onderwijsraad.
- STAP 2: in het najaar van 2025 organiseert de Vlaamse Regering een Staten-Generaal. Die zal zich buigen over de consultatienota. In de Staten-Generaal zal een ruime en diverse vertegenwoordiging zich buigen over de inhoud van de consultatienota en concrete voorstellen formuleren (zowel aanpassingen als voorstellen voor de implementatie). In die Staten-Generaal zullen zowel experten als ervaringsdeskundigen zoals (ouders van) personen met een beperking.
- STAP 3: een strategienota.
Op basis van alle voorgaande stappen wordt een strategienota uitgewerkt. Die wordt na goedkeuring van de Vlaamse Regering voorgelegd aan het Vlaams Parlement en kan resulteren in een breed gedragen resolutie.
Sommige scholen gaan vandaag al aan de slag om meer inclusieve onderwijscontexten te creëren. Zo zijn er scholen voor gewoon onderwijs die werken aan een sterke inclusieve leeromgeving en zijn er scholen voor gewoon onderwijs en scholen voor buitengewoon onderwijs die samenwerken om meer inclusieve contexten te creëren. In navolging van het rapport van de Onafhankelijke Commissie Inclusief Onderwijs, zullen er pioniersscholen van start gaan vanaf 1 september 2026.
Binnen Katholiek Onderwijs Vlaanderen ging intern al voorafgaand aan de initiatieven van de Vlaamse Regering een proces van start rond inclusief onderwijs. Men wil(de) de beslissingen van de minister niet afwachten, maar al stappen zetten richting inclusief onderwijs. Het uitvoerige traject loopt op dit moment nog steeds, waarbij men kiest voor een duidelijke horizon en dialoog met het werkveld.
Katholiek Onderwijs Vlaanderen stelt vast dat er scholen zijn die al volop (willen) evolueren richting meer inclusief onderwijs. Vanaf het schooljaar 2025-2026 wil de organisatie deze scholen verder ondersteunen om - al dan niet binnen de projecten van Minister Demir - vanaf 1 september 2026 in te stappen als ‘pioniersnetwerk’. Een belangrijk verschil met de visienota van Minister Demir is evenwel dat Katholiek Onderwijs Vlaanderen een brede kijk op diversiteit en inclusie (alle leerlingen uit kansengroepen en/of in een kwetsbare positie) hanteert, waar in de visienota van de Vlaamse Regering men eerder de focus lijkt te leggen op kinderen met (fysieke/mentale) beperkingen.
VCOV wil in deze trajecten de vragen en bezorgdheden van ouders uit eerdere bevragingen over inclusief onderwijs meenemen. Die gaan vooral over het recht op redelijke aanpassingen, de concrete ondersteuning van de leerling en het schoolteam in het gewoon onderwijs, nood aan therapie die vandaag in het buitengewoon onderwijs voorzien is, zorgen over voldoende capaciteit,...
Bronnen
Onderwijs Vlaanderen
Stappenplan richting inclusiever onderwijs | Vlaanderen.be
visienota stappenplan
Het advies van de Commissie Inclusief Onderwijs
Buitengewoon onderwijs: toegang en uitstroom | Rekenhof
Klasse