Overgaan of zittenblijven? Wie beslist?

Wanneer kan een leerling wel of niet blijven zitten? Soms beslist de klassenraad of school, soms mogen ouders beslissen.

Een kind stapt meestal over van de kleuterklas naar de lagere school op 1 september van het jaar waarin het kind 6 jaar wordt. 

Niet voldoende schoolrijp voor het lager onderwijs?

Voldoet je kind aan de toelatingsvoorwaarden, maar is het nog niet klaar voor het eerste leerjaar? Dan kan je als ouder beslissen om je kind nog 1 jaar langer gewoon kleuteronderwijs te laten volgen. De ouders krijgen daarover advies van de klassenraad. Het CLB kan, op vraag van de school of de ouders, facultatief advies geven maar het advies is niet verplicht.

Was je kind voorgaand schooljaar geen 290 halve dagen aanwezig in een Nederlandstalige kleuterschool? Dan kan je kind alsnog toegang tot het lager onderwijs krijgen via een gunstig advies van de klassenraad voor het kleuteronderwijs of lager onderwijs. Kan jouw kind volgens de klassenraad onvoldoende Nederlands, dan dient het een taalintegratietraject te volgen in het lager onderwijs. De lagere school bepaalt zelf op welke manier de klassenraad die beslissing neemt: bijvoorbeeld door contact met de kleuterschool, advies van het CLB, oriënterend gesprek met de leerling/ouders, testen… Is de beslissing negatief? De klassenraad motiveert het besluit en deelt het schriftelijk mee aan de ouders. Ouders kunnen de beslissing niet aanvechten. 

In het gewoon kleuteronderwijs mag een leerling maar 1 jaar langer blijven. In het buitengewoon kleuteronderwijs mag een leerling nog 2 jaar langer blijven. 

Sneller naar het eerste leerjaar?

Ouders kunnen het initiatief nemen en de vraag voorleggen aan de klassenraden of hun kleuter vervroegd kan overstappen naar het lager onderwijs. Alleen de klassenraad kan beslissen of een kind een jaar vroeger naar de lagere school mag. Het CLB kan advies geven, maar het is niet verplicht. De ouders nemen de uiteindelijke beslissing over de vervroegde instap. Als de klassenraad negatief beslist over een vervroegde instap kunnen ouders de beslissing niet aanvechten.

Let wel: de leerplicht voor leerlingen begint vanaf 5 jaar, ongeacht of ze dan in het kleuter of lager onderwijs zitten.

In het lager onderwijs beslist de school of een leerling mag overgaan of moet zittenblijven. De school moet die beslissing tot zittenblijven schriftelijk motiveren en mondeling toelichten aan de ouders. De school geeft aan welke bijzondere aandachtspunten er voor het volgende schooljaar zijn. Zo kan gericht rekening gehouden worden met de specifieke sterktes en zwaktes van de betrokken leerling en kan het kind gerichter begeleid worden in het jaar van zittenblijven. 

Bent u niet akkoord? De school beslist. Ouders kunnen niet in beroep gaan tegen deze beslissing. De school kan wel afstand doen van dat beslissingsrecht en de keuze aan de ouders laten. Misschien is een andere school wel bereid om uw kind in het volgende leerjaar in te schrijven.

Getuigschrift basisonderwijs en tot wanneer in het lager onderwijs

Bij het voltooien van het basisonderwijs, beslist de klassenraad of de leerling de eindtermen heeft bereikt en dus een getuigschrift basisonderwijs krijgt. Bent u niet akkoord? Een beroepsprocedure is mogelijk. Dit staat uitgelegd in het schoolreglement. De leerling kan het getuigschrift basisonderwijs ook behalen door het slagen in het eerste jaar van het secundair onderwijs of via de examencommissie.

In principe duurt het gewoon lager onderwijs 6 jaar en het buitengewoon lager onderwijs 7 jaar. 

Een leerling die 14 jaar wordt vóór 1 januari van het lopende schooljaar, kan nog 1 schooljaar lager onderwijs volgen.

• In het lager onderwijs kan dat na gunstig advies van de klassenraad.
• Na de adviezen en de toelichting ervan, nemen de ouders de beslissing.
  
  

Een leerling die het getuigschrift basisonderwijs behaald heeft, kan geen lager onderwijs meer volgen, tenzij met toelating van de klassenraad. 

Het getuigschrift basisonderwijs is het toegangsticket tot de A-stroom van het secundair onderwijs.

Als je kind geen getuigschrift basisonderwijs heeft, kan het instappen in het eerste leerjaar B. De ouders beslissen of het kind het 6de jaar lager onderwijs dubbelt of instapt in 1B. Ook leerlingen die het zesde leerjaar niet gevolgd hebben, kunnen starten in 1B. Voorwaarde is wel dat ze 12 zijn of worden uiterlijk op 31 december van het lopende schooljaar. 

Leerlingen kunnen tijdens het schooljaar overgaan van het eerste leerjaar A naar het eerste leerjaar B op voorwaarde van een gunstige beslissing van de toelatingsklassenraad. 

Na een geslaagd 1ste leerjaar B kan het kind nog naar het 1ste leerjaar A gaan, of - met een gunstige beslissing van de toelatingsklassenraad - naar het 2de leerjaar A. Ofwel gaat de leerling over naar het 2de leerjaar B.

Leerlingen die in het eerste leerjaar B geslaagd zijn, krijgen een getuigschrift van het basisonderwijs.

! Sinds 1 september 2022 kan een leerling die wel het getuigschrift basisonderwijs heeft behaald toch tot het 1ste leerjaar B worden toegelaten, mits 

• een gunstige beslissing van de klassenraad van het 1ste leerjaar B
• een gunstig advies van het CLB
• akkoord van de ouders

De klassenraad beslist. Op het einde van het schooljaar krijgt een leerling in het secundair onderwijs doorgaans een oriënteringsattest. Bent u niet akkoord? Een beroepsprocedure is mogelijk.

Lees hier meer over de oriënteringsattesten in het secundair onderwijs en over wat je als ouder kan doen wanneer je niet akkoord bent met de beslissing van de klassenraad.

Altijd rekening houdend met de toelatingsvoorwaarden, kan een regelmatige leerling in onderstaande gevallen een leerjaar overzitten.

Een leerling kan: 

• Overzitten in 1A, na slagen in 1B. 
• Overzitten in 1A of 1B, na niet slagen in respectievelijk 1A of 1B
• Overzitten in hetzelfde of een ander structuuronderdeel van hetzelfde leerjaar na niet slagen voor een structuuronderdeel
• Overzitten in een ander structuuronderdeel van hetzelfde leerjaar na het behalen van een A-attest (zonder beperkingen) of na het verkrijgen van een attest van regelmatige lesbijwoning, kan enkel nog na een (niet-bindend) advies van het CLB dat op verzoek van de ouders en/of leerling werd opgesteld.
• Overzitten in hetzelfde of een ander structuuronderdeel van hetzelfde leerjaar na het behalen van een B-attest, op voorwaarde van
• een gunstig advies van de delibererende klassenraad, en vervolgens
• een (niet-bindend) advies van het CLB dat op verzoek van de ouders en/of leerling werd opgesteld

Bij ongunstig advies van de delibererende klassenraad moet de leerling, ongeacht de school, naar het hoger leerjaar overgaan. Het advies van de klassenraad wordt systematisch vermeld op het betrokken oriënteringsattest; het advies van het CLB wordt opgenomen in het leerlingendossier van de school waar de leerling overzit.

• Ook een leerling die een gelijkwaardig leerjaar heeft gevolg in een door de Franse of Duitstalige Gemeenschap erkende school of in een school met buitenlands onderwijsstelsel, kan dat leerjaar overzitten in het Vlaamse onderwijs.

Leerlingen die in 1A of 1B een oriënteringsattest A met uitsluiting voor een of meer basisopties/pakketten behalen, kunnen datzelfde leerjaar vanaf het schooljaar 2021-2022 niet meer overzitten en moeten doorstromen naar het hoger leerjaar; de delibererende klassenraad geeft vanaf juni 2021 bij toekenning van voormeld oriënteringsattest geen advies meer over overzitten.

Ook als een leerling aan de toelatingsvoorwaarden tot een bepaald structuuronderdeel voldoet, primeert steeds het in voorkomend geval ongunstig advies inzake overzitten dat samen met een oriënteringsattest B werd gegeven. Bij dergelijk bindend advies MOET de leerling overgaan naar het hoger leerjaar en is er geen mogelijkheid tot overzitten als regelmatig leerling. 

Omzendbrief BaO/2001/10 omtrent de toelatingsvoorwaarden leerlingen in het gewoon basisonderwijs

Omzendbrief SO 64 omtrent de structuur en organisatie van het voltijds secundair onderwijs

Overgaan of zittenblijven in het lager onderwijs (Website van Onderwijs Vlaanderen)
Overgaan of zittenblijven in het secundair onderwijs (Website van Onderwijs Vlaanderen)

Toelatingsvoorwaarden SO - overzitten (Katholiek Onderwijs Vlaanderen)
Evalueren en attesteren in het basisonderwijs
Wat zegt onderzoek over zittenblijven?

                                                                                                                                                           VCOV, september 2022